ابیات پراکنده که به هم پیوسته نیست

گرچه بشتر را عطا باران بود مر ترا زر و گهر باشد عطا * * * پیش تیغ تو روز صف دشمن هست چون پیش داس نوکر پا * * * تنت یک و جان یکی و چندین دانش ای عجبی! مردمی تو، یا دریا؟ * * * چنان که اشتر ابله سوی کنام شده ز مکر روبه و زاغ وز گرگ بی‌خبرا * * * جز بما دندر این جهان گر به روی با پسندر کینه دارد همچو بادختند را * * * گوش توسال و مه برود و سرود نشنوی نیوه‌ی خروشان را * * * درنگ آسا سپهر آرا بیاید کیاخن در رباید گرد نان را * * * شیر آلغده که بیرون جهد از خانه به صید تا به چنگ آرد آهو وآهو بره را * * * نباشد زین زمانه بس شگفتی اگر بر ما ببارد آذرخشا * * * چو گرد آرند کردارت به محشر فرو مانی چو خر به میان شلکا * * * کمندش بیشه بر شیران قفص کرد فیلکش دشت بر گرگان خباکا * * * هر آن چه مدح تو گویم درست باشد و راست مرا به کار نیاید سریشم وکیلا * * * گیهان ما به خواجه‌ی عدنانی عدنست و کار ما همه بانداما * * * اگرت بدره رساند همی به بدر منیر مبادرت کن و خامش باش چندینا * * * همی بایدت رفت و راه دورست به سغده دار یکسر شغل راها * * * ندیده تنبل اوی و بدیده مندل اوی دگر نماید ودیگر بود به سان سراب * * * فاخته گون شد هوا ز گردش خورشید جامه‌ی خانه بتبک فاخته گون آب * * * تا کی کنی عذاب و کنی ریش را خضاب؟ تا کی فضول گویی و آری حدیث غاب؟ * * * جغد که با باز و پلنگان پرد بشکندش پر و بال و گردد لت لت * * * تا لباس عمر اعدایش نگردد بافته تار تار پود پود اندر فلات آن فوات * * * بر روی پزشک زن، میندیش چون بود درست بیسیارت * * * ای زان چون چراغ پیشانی ای زان زلفک شکست و مکست * * * خاک کف پای رودکی نسزی تو هم بشوی گاو و هم بخایی برغست * * * به باز کریزی بمانم همی اگر کبک بگریزد از من رواست * * * همه نیوشه‌ی خواجه به نیکویی و به صلحست همه نیوشه‌ی نادان به جنگ و فتنه و غوغاست * * * هیچ راحت می‌نبینم در سرود و رود تو جز که از فریاد و زخمه‌ات خلق را کاتوره خاست * * * شب قدر وصلت ز فرخندگی فرح بخش‌تر از فرسنا فدست * * * لاد را بر بنای محکم نه که نگهدار لاد بنیادست * * * خوبان همه سپاهند، اوشان خدایگانست مر نیک بختیم را بر روی او نشانست * * * بهارچین کن ازان روی بزم خانه‌ی خویش اگرچه خانه‌ی تو نوبهار برهمنست * * * فاخته گون شد هوا ز گردش خورشید جامه‌ی جامه به نیک فاخته گونست * * * با دل پاک مرا جامه‌ی ناپاک رواست بد مر آن را که دل و دیده پلیدست و پلشت * * * معذورم دارند، که اندوه و غیشت و اندوه و غیش من ازان جعد و غیشت * * * چه گر من همیشه ستا گوی باشم ستایم نباشد نکو جز به نامت * * * بودنت در خاک باشد، یافتی هم چنان کز خاک بود انبودنت * * * ز مهرش مبادا تهی ایچ دل ز فرمانش خالی مباد ایچ مرج * * * راهی آسان و راست بگزین، ای دوست دور شو از راه بی کرانه‌ی ترفنج * * * زین و زان چند بود برکه و مه؟ مر ترا کشی و فیزین و غنوج * * * از جود قبا داری پوشیده مشهر وز مجد بنا داری بر برده مشید * * * بخت و دولت چو پیشکار تواند نصرة و فتح پیشیار تو باد * * * به تو بازگردد غم عاشقی نگارا، مکن این همه زشتیاد * * * ایا بلایه، اگر کارت تو پنهان بود کنون توانی، باری، خشوک پنهان کرد * * * گوسپندیم و جهان هست به کردار نغل چون گه خواب بود سوی نغل باید شد * * * مرده نشود زنده، زنده بستودان شد آیین جهان چونین تا گردون گردان شد * * * فاخته گون شد هوا ز گردش خورشید جامه‌ی خانه بتیک فاخته گون شد * * * رخ اعدات از تش نکبت همچو قیر و شبه سیاه آمد * * * ای جان همه عالم در جان تو پیوند مکروه تو ما را منما یاد خداوند * * * یافتی چون که مال غره مشو چون تو بس دید و بیند این دیرند * * * دل از دنیا بردار و به خانه بنشین پست فرا بند در خانه به فلج و بپژاوند * * * هردم که مرا گرفته خاموش پیچیده به عافیت چو فرغند * * * چرخ چنینست و بدین ره رود لیک ز هر نیک و ز هر بد نوند * * * ستاخی برآمد از بر شاخ درخت عود ستاخی ز مشک و شاخ ز عنبر، درخت عود * * * بدان مرغک مانم که همی دوش بزار از بر شاخک همی فنود * * * هر آن کریم که فرزند او بلاده بود شگفت باشد کو از گناه ساده بود * * * ماغ در آبگیر گشته روان راست چون کشتییست قیراندود * * * برو، ز تجربه‌ی روزگار بهره بگیر که بهر دفع حوادث ترا به کار آید * * * ماهی دیدی کجا کبودر گیرد؟ تیغت ماهیست، دشمنانت کبودر * * * با درفش کاویان و طاقدیس زر مشت افشار و شاهانه کمر * * * اگر من زونجت نخوردم گهی تو اکنون بیا و زونجم بخور * * * مدخلان را رکاب زرآگین پای آزادگان نیابد سر * * * تا زنده‌ام مرا نیست جز مدح تو دگر کار کشت و درودم اینست، خرمن همین و شد کار * * * گزیده چهار توست، بدو در جهانهان همارا به آخشیج، همارا به کارزار * * * چنان بار برآورد به خویشتن که من گویم: خوردست سوسمار * * * فاخته بر سرو شاهرود بر آورد زخمه فرو هشت زندواف به طنبور * * * علم ابر و تندر بود کوس او کمان آدنیده شود ژاله تیر * * * چون لطیف آید به گاه نوبهار بانگ رود و بانگ کبک و بانگ تز * * * به حق آن خم زلف ، بسان منقار باز به حق آن روی خوب، کز گرفتی براز * * * در عمل تا دیر بازی و درازی ممکنست چون عمل بادا ترا عمر دراز و دیر باز * * * تازیان دوان همی آید همچو اندر فسیله اسب نهاز * * * چون سپرم نه میان بزم به نوروز در مه بهمن بتاز و جان عدو سوز * * * نهاد روی به حضرت، چنان که روبه پیر بتیم وا تگران آید از در تیماس * * * حسودانت را داده بهرام نحس ترا بهره کرده سعادت زواش * * * بت، اگرچه لطیف دارد نقش نزد رخساره‌ی تو هست خراش * * * از چه توبه نکند خواجه؟ که هر کجا که بود قدحی می بخورد راست کند زود هراش * * * تو چگونه جهی؟ که دست اجل به سر تو همی زند سر پاش * * * بر هبک نهاده جام باده وان گاه ز هبک نوش کردش * * * همی تا قطب با حورست زیر گنبد اخضر شکر پاشش ز یک پله است و از دیگر فلا سنگش * * * بسا کسا! که جوین نان همی نیابد سیر بسا کسا! که بره است و فرخشه بر خوانش * * * بانگ کردمت، ای فغ سیمین زوش خواندم ترا، که هستی زوش * * * ای دریغا! که مورد زار مرا ناگهان باز خورد برف و غیش * * * هر کو برود راست نشستست به شادی و آن کو نرود راست همه مرده همی دیش * * * چون جامه‌ی اشن به تن اندر کند کسی خواهد ز کردگار به حاجت مراد خویش * * * آه! ازین جور بد زمانه‌ی شوم همه شادی او غمان آمیغ * * * با دو سه بوسه رها کن این دل از درد خناک تا به من احسانت باشد، احسن الله جزاک * * * کافور تو با کوس شد و مشک همه ناک آلودگیت در همه ایام نشد پاک * * * بس عزیزم، بس گرامی، شاد باش اندرین خانه بسان نو بیوک * * * یک به یک از در درآمد آن نگار آن غراشیده ز من، رفته به جنگ * * * خشک کلب سگ و بتفوز سگ آن چنان که نجنبید او را هیچ رگ * * * چو هامون دشمنانت پست بادند چو گردون دوستان والا همه سال * * * یار بادت توفیق، روزبهی با تو رفیق دولتت بادا حریف، دشمنت غیشه و نال * * * ای شاه نبی سیرت، ایمان تو محکم ای میر علی حکمت، عالم به تو در غال * * * لبت سیب بهشت و من محتاج یافتن را همی نیابم ویل * * * چرا همی نچمم؟ تا چرا کند تن من که نیز تا نچمم کار من نگیرد چم * * * گر کند یاریی مرا به غم عشق آن صنم بتواند زدود زین دلم غم خواره زنگ غم * * * تا درگه او یابی مگذرد به در کس زیرا که حرامست تیمم به لب یم * * * بام‌ها را فرسب خرد کنی از گرانیت، گر شوی بر بام * * * بر رخ هزار زهره‌ی ثامور برشکفت ایدون ز باغ قطره‌ی شبنم نیافتم * * * آرزومند آن شده تو به گور که رسد نان پاره‌ایت برم * * * هنوز با منی و از نهیب رفتن تو به روز وقت شمارم، به شب ستاره شمارم * * * من بدان آمدم به خدمت تو که برآید رطب ز کانازم * * * داری مرا بدان که فراز آیم زیر دو زلفکانت به نخچیزم * * * چون برگ لاله بوده‌ام و اکنون چون سیب پژمرده بر آونگم * * * سرو بودیم چندگاه بلند کوژ گشتیم و چون درونه شدیم * * * بت پرستی گرفته ایم همه این جهان چون بتست و ما شمنیم * * * کنه را در چراغ کرد سبک پس درو کرد اندکی روغن * * * یکی آلوده‌ای باشد، که شهری را ببالاید چو از گاوان یکی باشد، که گاوان را کند ریخن * * * گر همه نعمت یک روز به ما بخشد ننهد منت بر ما و پذیرد هن * * * گر کس بودی که زی توام بفگندی خویشتن اندر نهادمی به فلاخن * * * میلاو منی، ای فغ واستاد توام من پیش آی و سه بوسه ده و میلاویه بستان * * * بسی خسرو نامور پیش ازین شدستند زی ساری و ساریان * * * از پی الفغده و روزی به جهد جانورسوی سپنج خویش جویان و روان * * * خواسته تاراج گشته، سر نهاده بر زیان لشکرت همواره یافه، چون رمه‌ی رفته شبان * * * خود غم دندان به که توانم گفتن؟ زرین گشتم برون سیمین دندان * * * به نوبهاران بستای ابر گریان را که از گریستن اوست این زمین خندان * * * به آتش درون بر مثال سمندر به آب اندرون بر مثال نهنگان * * * کیر آلوده بیاری و نهی در کس من بوسه ای چند برو بر نهی و بر نس من * * * هرگز نکند سوی من خسته نگاهی آرنگ نخواهد که شود شاد دل من * * * تلخی و شیرینیش آمیخته است کس نخورد نوش و شکر با پیون * * * ای خریدار من ترا بدو چیز: به تن و جان و مهر داده ربون * * * گرفته روی دریا جمله کشتی‌های بر تو ز بهر مدح خواهانت زشروان تا به آبسکون * * * هر آن که خاتم مدح تو کرد در انگشت سر از دریچه‌ی رنگین برون کند زرین * * * به سرو ماند، گر سو لاله دار بود به مورد ماند، گر مورد روید از نسرین * * * گیتیت چنین آید، گردنده بدین سان هم هم باد برین آید و هم باد فرودین * * * به چنگال قهر تو در، خصم بد دل بود همچو چرزی به چنگال شاهین * * * ازان کوز ابری باز کردار کلفتش بسدین و تنش زرین * * * چنان که خاک سر شتی به زیر خاک شوی نیات خاک و تو اندر میان خاک آگین * * * آن رخت کتان خویش من رفتم و پردختم چون گرد به ماندستم تنها من واین باهو * * * چرا عمر کرکس دو صد سال؟ ویحک! نماند فزون تر ز سالی پرستو؟ * * * عاجز شود از اشک و غریو من هر ابر بهارگاه بابختو * * * دلبرا، زوکی مجال حاسد غماز تو رنگ من با تو نبندد بیش ازین ملماز تو * * * ای دریغ! آن حر، هنگام سخا حاتم فش ای دریغ! آن گو، هنگام وفا سام گراه * * * هفت سالار، کندرین فلکند همه گرد آمدند در دو و داه * * * نیست از من عجب که: گستاخم که تو کردی باولم دسته * * * گاه آرامیده و گه ارغنده گاه آشفته و گه آهسته * * * منم خو کرده بر بوسش، چنان چون باز بر مسته چنان بانگ آرم از بوسش، چنان چون بشکنی پسته * * * از مهر او ندارم بی خنده کام و لب تا سرو سبز باشد و بار آورد پده * * * آتش هجر ترا هیزم منم و آتش دیگر ترا هیزم پده * * * به جای هر گران مایه فرومایه نشانیده نمانیدست ساراوی و کره‌ی اوت مانیده * * * گر نعم‌های او چو چرخ دوان همه خوابست و خواب باد فره * * * در راه نشابور دهی دیدم بس خوب انگشته‌ی او را نه عدد بود و نه مره * * * جعدی سیاه دارد، کز کشی پنهان شود بدو در سرخاره * * * کز شاعران نوندمنم و نوگواره یک بیت پرنیان کنم از سنگ خاره * * * ای خون دوستانت به گردن، مکن بزه کس برنداشتست به دستی دو خربزه * * * بتگک ازان گزیده‌ام این کازه کم عیش نیک و دخل بی اندازه * * * یک سو کشمش چادر، یک سو نهمش موزه این مرده اگر خیزد، ورنه من و چلغوزه * * * ناگاه برآرند ز کنج تو خروشی گردند همه جمله و بر ریش تو شاشه * * * خوش آن نبیذ غارچی با دوستان یکدله گیتی به آرام اندرون، مجلس به بانگ و ولوله * * * ماه تمامست روی دلبرک من وز دو گل سرخ اندر و پر گاله * * * ای بار خدای، ای نگار فتنه ای دین خردمند را تو رخنه * * * بزرگان جهان چون بند گردن تو چون یاقوت سرخ اندر میانه * * * زلفینک او نهاده دارد بر گردن هاروت زاو لانه * * * ندارد میل فرزانه به فرزند و به زن هرگز ببرد نسل این هر دو، نبرد نسل فرزانه * * * ایا خورشید سالاران گیتی سوار رزم ساز و گرد نستوه * * * گه ارمنده‌ای و گه ارغنده‌ای گه آشفته‌ای و گه آهسته‌ای * * * مهر جویی ز من و بی مهری هده خواهی ز من و بیهده‌ای * * * بر تو رسیده بهر دل تنگ چاره‌ای از حال من ضعیف بیندیش چاره‌ای * * * گه در آن کندز بلند نشین گه بدین بوستان چشم گشای * * * کار بوسه چو آب خوردن شور بخوری بیش، تشنه‌تر گردی * * * بتا، نخواهم گفتن تمام مدح ترا به شرم دارد خورشید اگر کنم سپری * * * من کنم پیش تو دهان پر باد تا زنی بر لبم تو زابگری * * * باغ ملک آمد طری از رشحه‌ی کلک وزیر زان که افشک می‌کند مر باغ و بستان را طری * * * چه نیکو سخن گفت؟ یاری بیاری که: تا کی کشم از خسر ذل و خواری؟ * * * نیل دمنده تویی به گاه عطیت پیل دمنده به گاه کینه گزاری * * * مرا با تو بدین باب تاب نیست که تو راز به از من به سر بری * * * آهو ز تنگ کوه بیامد به دشت و راغ بر سبزه باده خوش بود اکنون، اگر خوری * * * از خر و پالیک آن جای رسیدم که همی موزه‌ی چینی می‌خواهم و اسب تازی * * * جهانا، همانا کزین بی‌گناهی گنه کار ماییم و تو بی کنازی * * * به جمله خواهم یک ماهه بوسه از تو، بتا به کیچ کیچ نخواهم که فام من توزی * * * ای آن که از عشق تو اندر جگر خویش آتشکده دارم سد و بر هر مژه ای ژی * * * ازو بی اندهی بگزین و شادی با تن آسانی به تیمار جهان دل را چرا باید که بخسانی؟ * * * شدم پیر بدین سان و تو هم خود نه جوانی مرا سینه پر انجوخ و تو چون چفته کمانی * * * زر خواهی و ترنج، اینک این دو رخ من می خواهی و گل و نرگس، از آن دو رخ جوی * * * سروست آن یا بالا؟ ماهست آن یا روی؟ زلفست آن یا چوگان؟ خالست آن یا گوی؟ * * * آمد این نوبهار توبه شکن پرنیان گشت باغ و برزن و کوی * * * شاعر شهید و شهره فرالاوی وین دیگر به جمله همه راوی * * * جز برتری ندانی، گویی که آتشی جز راستی نجویی، ماناتر از وی * * * ای مایه‌ی خوبی و نیک نامی روزم ندهد بی تو روشنایی