رباعیات

هرکس که سر زلف تو آورد بدست از غالیه فارغ شد و از مشگ برست عاقل نکند نسبت زلفت با مشگ داند که میان این و آن فرقی هست * * * تا مهر توام در دل شوریده نشست وافتاد مرا چشم بدان نرگس مست این غم ز دلم نمی‌نهد پای برون وین اشگ ز دامنم نمیدارد دست * * * ای مقصد خورشید پرستان رویت محراب جهانیان خم ابرویت سرمایه‌ی عیش تنگدستان دهنت سر رشته‌ی دلهای پریشان مویت * * * گفتم عقلم گفت که حیران منست گفتم جانم گفت که قربان منست گفتم که دلم گفت که آن دیوانه در سلسله‌ی زلف پریشان منست * * * دوران بقا بی‌می و ساقی حشواست بی زمزمه‌ی نای عراقی حشو است چندانکه فذالک جهان می‌نگرم بارز همه عشرتست و باقی حشواست * * * دنیا نه مقام ماست نه جای نشست فرزانه در او خراب اولیتر و مست بر آتش غم ز باده آبی میزن زان پیش که در خاک روی باد بدست * * * امشب من و چنگیی و معشوقه‌ی چست بودیم به عیش و عهد کردیم درست ساقی ز بلور ناب بر روی زمین میکشت عقیق و للتر میرست * * * میکوش که تا ز اهل نظر خوانندت وز عالم راز بی‌خبر خوانندت گر خیر کنی فرشته خوانند ترا ور میل بشر کنی بشر خوانندت * * * هرچند که درد دل هر خسته بسیست وز دست فلک رشته‌ی بگسسته بسیست زنهار ز کار بسته دل تنگ مدار در نامه‌ی غیب راز سربسته بسیست * * * گل کز رخ او خجل فرو میماند چیزیش بدان غالیه‌بو میماند ماه شب چهارده چو بر می‌آید او نیست ولی نیک بدو میماند * * * این شمع که شب در انجمن می‌خندد ماند بگلی که در چمن می‌خندد هر شب که به بالین من آید تا روز میسوزد و بر گریه‌ی من می‌خندد * * * هر چند بهشت صد کرامت دارد مرغ و می و حور سرو قامت دارد ساقی بده این باده‌ی گلرنگ به نقد کان نسیه‌ی او سر به قیامت دارد * * * تا یار برفت صبر از من برمید وز هر مژه‌ام هزار خونابه چکید گوئی نتوانم که ببینم بازش «تا کور شود هر آنکه نتواند دید» * * * ای شعله‌ای از پرتو رویت خورشید رویم ز غمت زرد شد و موی سفید از وصل تو هر که بود در جمله جهان بر داشت نصیبی و من خسته امید * * * فکری که بر آن طبع روان میگذرد شرحش ز معانی و بیان میگذرد شعر تو چرا نازک و شیرین نبود آخر نه بدان لب ودهان میگذرد * * * آن زلف که بر گوشه‌ی غلطاق نهاد صد داغ جفا بر دل عشاق نهاد بر چهره‌ی او چو طاق ابرویش دید مه خوبی روی خویش بر طاق نهاد * * * درویش که می خورد به میری برسد ور روبهکی خورد به شیری برسد گر پیر خورد جوانی از سر گیرد ور زانکه جوان خورد به پیری برسد * * * من ترک شراب ناب نتوانم کرد خمخانه‌ی خود خراب نتوانم کرد یک روز اگر باده‌ی صافی نخورم ده شب ز خمار خواب نتوانم کرد * * * آن خور که ازو قوت روح افزاید یعنی می گل‌گون که فتوح افزاید من بنده‌ی آنکه در شبانگاه خورد من چاکر آن که در صبوح افزاید * * * جان قصه‌ی آن ماه سخنگو گوید دل کام روان زان لب دلجو جوید گر عکس رخش بر چمن افتد روزی از خاک همه لاله‌ی خود رو روید * * * عشق تو مرا چو خاک ره خواهد کرد خال تو مرا حال تبه خواهد کرد زلف تو مرا به باد بر خواهد داد چشم تو مرا خانه سیه خواهد کرد * * * تا ساخته شخص من و پرداخته‌اند در زیر لگد کوب غم انداخته‌اند گوئی من زرد روی دلسوخته را چون شمع برای سوختن ساخته‌اند * * * گر وصل تو دست من شیدا گیرد وین درد و فراق راه صحراگیرد هم حال من از روی تو نیکو گردد هم کار من از قد تو بالا گیرد * * * لب هر که بر آن لعل طربناک نهد پا بر سر نه کرسی افلاک نهد خورشید چو ماه پیش رویش به ادب هر روز دو بار روی بر خاک نهد * * * از شدت دست تنگی و محنت برد در خیمه ما نه خواب یابی و نه خورد در تابه و صحن و کاسه و کوزه‌ی ما نه چرب و نه شیرین و نه گرم است و نه سرد * * * زین گونه که این شمع روان می‌سوزد گوئی ز فراق دوستان می‌سوزد گر گریه کنیم هر دو با هم شاید کو را و مرا رشته‌ی جان می‌سوزد * * * قومی ز پی مذهب و دین می‌سوزند قومی ز برای حور عین میسوزند من شاهد و می دارم و باغی چو بهشت ویشان همه در حسرت این میسوزند * * * دل با رخ دلبری صفائی دارد کو هر نفسی میل به جائی دارد شرح شب هجران و پریشانی ما چون زلف بتان دراز نائی دارد * * * وصف لب او سخن چو آغاز کند وان رنگ رخش که بر سمن ناز کند از غنچه شنو چو غنچه لب بگشاید وز گل بطلب چو گل دهن باز کند * * * دانا ز می و مغانه می نگریزد وز چنگ و دف و چغانه می نگریزد یک شاهد و دو ندیم و سه جام شراب البته از این سه گانه می نگریزد * * * هر لحظه رسد به من بلائی دیگر آید به دلم زخم ز جائی دیگر بر درد سری کز فلکم راست بود امروز فزود درد پائی دیگر * * * ای در سر هر کس از تو سودای دگر در راه تو هر طایفه را رای دگر چیزی ز تو هر کسی تمنا دارد ما جز تو نداریم تمنای دگر * * * از شوق توام هست بر آتش خاطر بی‌وصل توام نمیشود خاطر خوش در حسرت ابرو و سر زلف خوشت پیوسته نشسته‌ام مشوش خاطر * * * ای لعل لبت به دلنوازی مشهور وی روی خوشت به ترکتازی مشهور با زلف تو قصه‌ایست ما را مشکل همچون شب یلدا به درازی مشهور * * * ای دل پس از این انده بیهوده مخور زین پیش غم بوده و نابوده مخور جان میده وداد طمع و حرص مده غم میخور و نان منت آلوده مخور * * * ای بر دل هرکس ز تو آزار دگر بر خاطر هر کسی ز تو بار دگر رفتی به سفر عظیم نیکو کردی آن روز مبادا که تو یک بار دگر * * * ای دل پس از این غصه‌ی ایام مخور جز نی مطلب همدم و جز جام مخور مرسوم طمع مدار و تشریف مپوش ادرار قلم بر نه و انعام مخور * * * دل در پی عشق دلبرانست هنوز وز عمر گذشته در گمانست هنوز گفتیم که ما و او بهم پیر شویم ما پیر شدیم و او جوانست هنوز * * * نه یار نوازد بکرم یک روزم نه بخت که بر وصل کند پیروزم چون شمع برابر رخش گه گاهی از دور نگه می‌کنم و میسوزم * * * بیم است که در بیخودی افسانه شوم وانگشت نمای خویش و بیگانه شوم ای عقل فضول میدهد زحمت من ناگاه ز دست عقل دیوانه شوم * * * دل سیر شد از غصه‌ی گردون خوردن وز دست ستم سیلی هر دون خوردن تا چند چو نای هر نفس ناله زدن تا کی چو پیاله دمبدم خون خوردن * * * در کوچه‌ی فقر گوشه‌ای حاصل کن وز کشت حیات خوشه‌ای حاصل کن در کهنه رباط دهر غافل منشین راهی پیش است توشه‌ای حاصل کن * * * از کار جهان کرانه خواهم کردن رو در می و در مغانه خواهم کردن تا خلق جهان دست بدارند ز من دیوانگیی بهانه خواهم کردن * * * گفتم صنما شدم به کام دشمن زان غمزه‌ی شوخ و طره‌ی مرد افکن گفت آنچه ز چشم و زلف من بر تو گذشت ای خانه سیه چرا نگفتی با من * * * بر هیچ کسم نه مهر مانده است نه کین یک باره بشسته دست از دنیی و دین در گوشه نشسته‌ام به فسقی مشغول هرگز که شنیده فاسق گوشه‌نشین * * * ای دل بگزین گوشه‌ای از ملک جهان زین شهر بدان شهر مرو سرگردان همچون مردان موزه بکن خیمه بسوز با چادر و موزه چند گردی چو زنان * * * از دل نرود شوق جمالت بیرون وز سینه هوای زلف و خالت بیرون این طرفه که با این همه سیلاب سرشگ از دیده نمیرود خیالت بیرون * * * ای رای تو ترجمان تقدیر شده تیغ تو چو خورشید جهانگیر شده همچون ترکش دشمن جاهت بینم آویخته و شکم پر از تیر شده * * * در درد سرم زین دل سودا پیشه کو را نبود بجز تمنی پیشه پیرانه سرش آرزوی برنائی است فریاد از این پیرک برنا پیشه * * * ای آنکه بجز تو نیست فریادرسی غیر از کرمت نداد کس داد کسی کار من مستمند بیچاره بساز کان بر تو به هیچ آید و برماست بسی * * * پیش لب و زلفش ای دل از حیرانی چون ابروی شوخ او مکن پیشانی سودازدگی زلف او می‌بینی باریک مزاجی لبش میدانی